29 januari 2022; TERUGVALJa. laten we dit woord als het gaat om je groeiproces door strepen voor dit jaar (en liefst voor altijd).
Te vaak hoor ik mensen in mijn praktijk diep zuchten in de teleurstelling die ze ervaren, als ze noemen dat ze een ’terugval’ ervaren.
Vaak zeggen ze indirect het volgende; ‘Ik heb inmiddels meer inzicht en bewustwording m.b.t. mezelf. Als ik het bewust ben, verwacht ik eigenlijk dat ik niet meer op dezelfde manier, of hooguit even, in dezelfde valkuil trap. Ik denk dat ik diezelfde pijn, angst of reactiviteit niet meer ga voelen, of in elk geval veel minder.
Als dat wel gebeurt, dan verwijt ik dat mezelf. Het voelt als falen, ik heb iets verkeerd gedaan, een spirituele fout.
Dat had niet meer mogen gebeuren, of niet meer zo heftig, of niet meer op die manier.’
Naast dat je geschrokken bent, pijn hebt, en nog na hijgt van de val, heb je nu een dubbele kwetsuur.
Je superego geeft je een verwijt, een gevoel van falen, en schaamte, extra pijn. Voor je het weet, ben je geïdentificeerd met je criticus (het duiveltje in je hoofd).
Dat betekent dat er geen ruimte meer is voor (zelf)onderzoek, groei, herstellen van hetgeen je ervaren hebt. Kortom; het werkt niet!
Naast dat het niet erg functioneel is, geloof ik ook niet in terugval.
Je valt ’terug’, waarin? In iets wat je bekend voor komt, een bepaald patroon, wat je vervolgens bepaalde gevoelens geeft, en een bevestiging van je zelfbeeld of het beeld van anderen en/of de wereld.
Maar hoe kun je terugvallen, als je beseft dat elk moment echt weer anders, nieuw is, al herhaal je een patroon nog zo vaak (en hierin zitten we allemaal in hetzelfde ego-schuitje).
Al is alles hetzelfde, er is altijd iets wat net even anders, al is het alleen al je leeftijd, dat je een jaar ouder bent (en hopelijk wat wijzer).
Dat klinkt simpel, maar ik meen het echt.
Er schuilt naar mijn idee zelfs een gevaar in als mensen te snel zeggen ‘dat patroon met mijn moeder dat ken ik nu wel’. Ja, je hebt wellicht een nieuw reactiepatroon tot je beschikking in contact met je moeder (geweldig!), maar blijf open staan voor nieuwe informatie, nieuwe ontdekkingen. Schuif het niet zomaar af, als ‘know it all, seen it all’. Dat is doodzonde, en een gemiste kans.
Onze ziel, onze natuur, ons wezen, ons diepste zelf, neigt naar (binnen onze eigen mogelijkheden en potentieel) naar verder groeien, verder openen, naar meer ons zelf willen zijn, meer natuurlijk en meer essentieel van aard. Ons bewustzijn is eindeloos in haar potentieel.
Mijn teacher Hameed Almaas (Diamond Approach Benadering-Ridhwan School) heeft me vooral geleerd te blijven onderzoeken en nieuwsgierig te zijn naar (AL) je ervaringen, naar wat de ziel is en hoe avontuurlijk deze reis is. Hij is voor mij (naast andere spirituele leraren) daarin een lichtend voorbeeld van de reis van de ziel, met haar oneindige potentieel en avontuur.
Ook Byron Katie’s manier van kijken naar ‘probleem en uitdagingen’ vind ik inspirerend. Elke keer als zij iets tegenkwam wat haar een onvrij gevoel, ze zich voelde vast lopen of reactief was, werd ze blij en opgetogen. Ze werd nieuwsgierig naar wat er voor haar te leren was, wat maakte dat ze deze situatie of ervaring als belemmerend of beperkend ervaarde. Keer op keer op keer!
Ze pakte haar schrijfboekje en paste haar 4 vragen toe (dat is een methode van zelfonderzoek die je kunt doen). Soms zat ze dagen, soms weken.
En dat is reëel, soms opent een inzicht zich redelijk snel, soms duurt het maanden en jaren voordat we de diepte van onze pijn, ons trauma echt kunnen zien en helen (en blijft het een rode draad in ons proces).
Kan daar ooit een eind aan komen, kunnen we ‘af ‘ zijn, en hoe weten we hoe ‘ver’ we gekomen zijn? Is daar een meetlat voor? Is die meetlat anderen of spirituele boeken vol wijsheden die ons vervolgens kunnen laten voelen als een spirituele kleuter op het bewustzijnspad?
Byron zag het als een immense kans om verder te groeien, ze genoot al van het perspectief op meer vrijheid.
En ik zie dat ook steeds meer zo, en leer steeds meer te genieten van het avontuur en het proces van dat avontuur (zelfs al is het heel regelmatig NIET genieten, en erg pijnlijk of heel angstig en zwaar met tijden en periodes). Het is een enorme ontdekkingstocht.
Bepaalde thematiek blijkt een levenslange houdbaarheid datum te hebben. Wanneer ik dit noem, reageren veel mensen met een wanhopige blik; ‘Houdt het dan nooit op?’.
Als het op houdt, houdt het leven op. Het hoort er bij, zoals plezier en blijdschap en genieten net zoveel erbij horen. Angst, pijn, boosheid, moeilijke gevoelens of fasen in ons leven zijn een blijvertje, zolang we leven.
Het is deel van het leven. Een waarheid als een koe, die teleurstellend kan klinken, of juist ruimte schept als we het gaan aanvaarden, hoe rijp we ook zijn.*
Heb je overigens wel eens ervaren dat als je net het gevoel hebt dat je al best wijs bent, en sterk, en rijp, dat er dan altijd weer iets gebeurd waardoor je net zo gemakkelijk weer weet hoe weinig je ‘weet’, hoe klein je je kan voelen en deficient. Zou dat er ook bij horen? (ik glimlach als ik dat schrijf).
Elke keer als iets voelt als terugval, biedt zich een nieuwe kans aan om er opnieuw van te leren, misschien een nieuw inzicht of iets wat je eerder nog niet kon begrijpen omdat je de rijpheid miste.
Misschien geeft het je een kans op meer verdieping, meer verankering, meer inzicht, meer stevigheid of een helderder bewustzijn.
De terugval die we niet verwacht hebben, zegt vooral ook iets over hoe sterk we willen geloven in de illusie dat we controle hebben. We hopen onbewust dat we met ons groeiende bewustzijn nog meer controle krijgen.
Dat is wat we graag geloven, en dat is sterk. Want toestaan dat het leven spannend is, onzeker, geen enkele garantie biedt noch houvast, daar willen we ons liever voor afsluiten.
Ik heb het hier niet over groei en bewustzijn, die rijpt en expandeert, waardoor we ook simpelweg minder pijn en lijden ervaren. Of dat nu is, omdat we meer essentiele kwaliteiten ervaren in onszelf als liefde, kracht, compassie en vertrouwen, of omdat we door bewustzijn vaak ook minder in pijnlijke valkuilen trappen en vrijere, betere keuzes kunnen maken.
Ik heb het over het ‘ego’, wat van aard hoopt op ’totale controle’, weg van pijn en op weg naar plezier. We kunnen leren hoe we ons verhouden tot ons (innerlijk) leven en hoe het zich aan dient, niet het leven zelf controleren.
Stel je eens voor wanneer je ’terugval’ niet als zodanig zou classificeren, maar zonder oordeel en met een heleboel compassie tegemoet zou treden. Wanneer je een reële verwachting krijgt dat het normaal is, niet gek, maar gewoon jouw weg en jouw reis, met weer een kans op groei en openend bewustzijn, wat zou het verschil zijn?
In elk geval valt de criticus weg, en je wordt nieuwsgieriger, en krijgt ruimte om te gaan kijken en onderzoeken. Je durft wellicht wat hulp en steun te vragen aan een ander hierbij, je vergeeft jezelf. Als je daarbij niet meteen gaat voor ‘directe reparatie’ (wat soms even nodig is, een eerste verband of pleister) op de lange duur, levert het je zoveel meer op. En doet ook zoveel minder zeer.
Maar deze zienswijze is voor velen mensen niet gewoon, niet natuurlijk.
En hoe langer mensen al onderweg zijn in therapieland, op hun eigen ‘pad’, hoe sterker zelfs de criticus kan zijn. Nu had je het al kunnen en moeten weten. Dit is een grote misvatting.
Het vergt dat je zelfliefde en compassie leert ontwikkelen, om radicaal te leren accepteren waar je bent met jezelf. (Tara Brach ‘Radicale Acceptatie. Aanrader!).
Het vergt dat jij jouw ‘lot’ aanvaardt, de ervaring van het moment, met alles erop en eraan, en hoe zich dit aan dient in jou en in jouw leven (steeds opnieuw). Wanneer je nu weerstand voelt, dan is dit iets waar je je bewustzijn op kunt richten. We kiezen niet onze weg, maar wel of we het aan gaan, en willen aankijken.
En dat gaat een enorm verschil maken in de optimalisering van onze groeikracht.
Ja, ook ik kan nog steeds teleur gesteld raken in mezelf, in mijn groei en in mijn capaciteit.
Maar ik weet dat als dat gebeurt, ik blijkbaar een standaard of een verwachting had (waar je niet aan ontkomt overigens), die misschien niet reëel of liefdevol was voor mezelf. Niet erg, ook dat gebeurt gewoon.
Begin ik gewoon met frisse (tegen)zin weer bij de Realiteit.
Daar is het GOED vertoeven, als je het tenminste niet afwijst.
Of de afwijzing niet afwijst. Waar ego is, is afwijzing, dus vergeef jezelf alvast bij voorbaat.
Alleen bewustzijn opent de weg, en liefde ook voor ons ideeën, verwachtingen en (ego)patronen.
Is liefde dan toch bijna altijd het antwoord?
Onze reis is nooit klaar
Maar vergeet niet,
Dat jij altijd bij elke ’terugval’
Beter bent uitgerust dan daarvoor
Warme harte-groet!
José
